ArSoft - Atari800 PSP

   Jakiś czas temu stałem się szczęśliwym posiadaczem wspaniałej konsoli do gier Sony PlayStation™ Portable. Konsola, jak konsola - ktoś mógłby zapytać, co ma wspólnego Sony PSP z tą stroną, która poświęcona jest przecież Atari? Ano ma. I to bardzo. Poza tym, że zakup PSP uważam za najlepszy zakup, jaki zrobiłem od czasu nabycia Atari 65XE, to okazuje się, że PSP potrafi znakomicie naśladować Atari XL/XE!

   Czyż nie jest tak, że wielu z nas marzyło kiedyś, aby mieć zawsze pod ręką ukochane Atari? Wprawdzie dostaliśmy od ojca Tramiela urządzenie zwane Atari Lynx. Jednak to nie było to. Konsola, która była rewolucyjna i rewelacyjna w czasach, kiedy ukazała się na rynku, nie przetrwała do dnia dzisiejszego... Szkoda.
   Są jednak ludzie, którzy próbują wskrzesić pomysł przenośnego Atari. Jednym z nich jest Akop Karapetyan, który postanowił znany nam programowy emulator Atari800 dostosować do konsoli Sony PlayStation™ Portable. Oczywiście można narzekać, że to tylko emulator, a nie prawdziwe Atari. Pewnie, że można. Ale ile takie przenośne Atari daje radości, to wiedzą tylko ci, którzy mieli w ręku zabawkę Sonego z emulatorem, który postanowiłem tu opisać.

   Pierwszą rzeczą, którą musimy zdobyć, aby z PSP zrobić Atari, to wspomniany wyżej emulator. Potrzebne pliki możemy ściągnąć ze strony domowej projektu, która znajduje się pod adresem: http://psp.akop.org/atari800. Drugą jest zmiana oprogramowania systemowego w naszym PSP na tzw. CF, czyli Custom Firmware. Niestety firma Sony wprowadziła do swojego produktu zabezpieczenia, które uniemożliwiają uruchamianie na PSP programów pisanych przez zwykłych użytkowników. Z jednej strony rozumiem Sony, ale z drugiej - wyobraźmy sobie nasze Atari, na którym możemy uruchamiać tylko oryginalne i licencjonowane oprogramowanie. Zgroza! Na szczęście zabezpieczenie to można w dość prosty sposób obejść. Nie będę tu opisywał, jak należy wgrać CF do konsoli, ponieważ wykracza to poza ramy tego poradnika. Najważniejsza jest informacja, że konsola musi posiadać CF i to najlepiej w najnowszej wersji. O konieczności posiadania karty pamięci nie wspominam, bo to oczywiste...

   Do rzeczy! Konsolę PSP zapewne każdy widział. Jeśli nie, to proszę bardzo. Oto ona:



   Zwracam uwagę, że jest to model PSP-2004, czyli tzw. Slim & Lite. Opis będzie się tyczył raczej samego emulatora, więc posiadacze starszego modelu PSP (tzw. PSP fat) powinni również być zadowoleni. Różnice mogą jedynie wystąpić w instalacji emulatora, choć niekoniecznie. Nigdy nie miałem styczności ze starą wersją konsoli, więc na ten temat nie mogę się wypowiadać.
   Jeszcze jedna uwaga techniczna. Robienie zdjęć konsoli można porównać do robienia zdjęć przed lustrem. Niestety nie mogłem uniknąć odbicia aparatu (i moich dłoni) w gładkiej powierzchni konsoli. Dodatkowo moja konsola ma założoną folię ochronną na ekran, co również utrudniało robienie zdjęć. Wybaczcie.

   Na początek sprawdzamy, jaką wersję oprogramowania systemowego (firmware) mamy zainstalowaną w konsoli. W menu "Settings" wybieramy opcję "System Settings", a następnie "System Information". W moim przypadku wygląda to tak:

   Jak widać, konsola ma zainstalowane oprogramowanie w wersji 3.90 M33-3, czyli możemy wziąć się za instalacją emulatora. Ściągnięty plik z emulatorem (zwracamy uwagę na wersję!) jest w postaci skompresowanej i zawiera folder "atari800psp" oraz plik "readme.htm". Warto do tego ostatniego pliku zajrzeć. Zawsze czegoś nowego możemy się dowiedzieć. Jednak nas najbardziej będzie interesował znajomo nazwany folder. W całości musimy skopiować go na kartę pamięci w PSP. Możemy to zrobić w dwojaki sposób. Albo podłączając PSP do PC-ta poprzez złącze USB, lub bezpośrednio wkładając kartę pamięci do czytnika kart w komputerze. Jeśli karta była odpowiednio w PSP formatowana, to powinniśmy zobaczyć taki mniej więcej układ katalogów:

   Nasz katalog z emulatorem "atari800psp" kopiujemy do katalogu "GAME", który to znajduje się w pokazanym wyżej folderze "PSP":

   Emulator zawiera w sobie wszystkie potrzebne pliki obrazów pamięci ROM naszego Atari, więc nie będzie potrzeby doinstalowania ich, jak ma to miejsce np. podczas instalacji emulatora Atari800Win PLus na komputerze PC. Po skopiowaniu folderu z emulatorem dobrze byłoby wrzucić również na kartę kilka gier. Atari800 PSP rozpoznaje obrazy dyskietek Atari w najpopularniejszym formacie ATR oraz równie popularne pliki XEX, więc nie będzie problemu ze znalezieniem ich w Internecie. Zresztą każdy szanujący się atarowiec zapewne ma takich ATR-ów i XEX-ów pod dostatkiem na swoim twardzielu...
   Gry umieszczamy w katalogu "games", który znajduje się wewnątrz skopiowanego przed chwilą folderu "atari800psp". Może to wyglądać tak:

   I w zasadzie to wszystko. Odłączamy PSP od komputera (lub przekładamy kartę pamięci z czytnika w PC do PSP) i przechodzimy w konsoli do menu "Game" oraz wybieramy "Memory Stick". Po wciśnięciu przycisku , jeśli wszystko dobrze zrobiliśmy, powinna naszym oczom ukazać się ikona Atari800 PSP:

   Aby uruchomić emulator naciskamy przycisk lub jeszcze raz . Po chwili pojawi się ekran powitalny:

   Menu naszego emulatora zawiera kilka głównych zakładek, które umieszczone są na górnej belce. Po zakładach możemy poruszać się za pomocą przycisków i . Pierwsza w kolejności jest zakładka "Game".

   Mamy tu dostęp do folderu z grami. Pliki z programami możemy oczywiście posegregować i umieszczać je w kolejnych podkatalogach. Wśród plików poruszamy się za pomocą przycisków i lub Szybkie przeskakiwanie (co osiem plików-nazw) uzyskujemy wciskając przyciski , . Wejście do kolejnego podkatalogu realizowane jest po naciśnięciu , a powrót do nadrzędnego po naciśnięciu przycisku . Natomiast przycisk służy do opuszczenia menu emulatora i przejścia do ekranu Atari. Wciśnięcie go w sytuacji, jaką mamy powyżej (przed wczytaniem jakiegoś programu), spowoduje uruchomienie ślicznego Self Testu.

   Kolejną pozycją w menu jest "Save/Load":

   Tu mamy możliwość zapisania lub odczytu stanu gry. Zrzucana jest cała pamięć naszego Atari, więc mamy możliwość przerwania gry w dowolnym momencie i powrotu dokładnie do tego miejsca w przyszłości. Zapisać możemy do 10 stanów jednej gry. Oznacza to, że w każdej uruchomionej grze mamy możliwość zapisania aż 10 punktów powrotu. Zapisane pliki będą widoczne w powyższym menu dopiero po uruchomieniu konkretnej gry (tzn. zapisany stan gry "River Raid" nie będzie widoczny po uruchomieniu gry "Klony" i odwrotnie). Aby zapisać stan gry należy nacisnąć przycisk . Odczyt natomiast jest możliwy za pomocą przycisku . Mamy również możliwość skasowania dowolnego zapisu. Realizujemy to za pomocą . Do poruszania się po slotach wykorzystujemy .

   Trzecią pozycją menu głównego jest "Controls":

   Opcja ta pozwala podłożyć pod każdy przycisk PSP dowolny klawisz lub wychylenie dżojstika Atari. Wyboru dokonujemy klawiszami , lub . I tak, od góry mamy następujące pozycje:

   Po lewej stronie przedstawione są przyciski na PSP, w środku "podpięte" klawisze lub dżojstik z Atari, a po prawej krótki opis. Przedstawione powyżej zestawienie jest ustawieniem standardowym. Dla mnie, jako starego atarowca, zdecydowanie wygodniejszy w graniu jest normalny pad - niż gałka analogowa - . W związku z czym zmieniłem sobie ustawienia standardowe i w miejsce przycisków ruchu kursora podmapowałem odpowiednie kierunki wychylenia dżojstika. Tym samym mogę używać jednocześnie pada cyfrowego, jak i analogowego w zależności od potrzeb. Poruszanie się Pedrem w "Montezuma's Revenge!" jest zdecydowanie łatwiejsze, gdy używamy pada cyfrowego, natomiast przesuwanie strzałką w grze "Klony" znakomicie wychodzi przy użyciu pada analogowego. Przyporządkowałem również przyciskowi , który w standardzie jest bezczynny, funkcję Fire w dżojstiku, przyciskowi funkcję klawisza Return, natomiast przycisk pełni rolę klawisza Option. Zmiany te możemy zobaczyć na powyższym zdjęciu konsoli z menu "Controls". Moim zdaniem zmiany te dają możliwość korzystania z najczęściej używanych klawiszy bez przechodzenia do klawiatury ekranowej w trakcie gry.
   Samo "podpięcie" odpowiednich funkcji klawiatury Atari pod klawisze PSP nie jest trudne. Po wybraniu przycisku, którego działanie chcemy zmienić, naciskamy i z listy możliwych klawiszy Atari wybieramy ten, który najbardziej nam odpowiada, a następnie zatwierdzamy . Po uporaniu się ze zmianami powinniśmy jeszcze zapisać na karcie pamięci nowe ustawienia. Robimy to przyciskiem . Przycisk służy do ustawienia aktualnej mapy, jako mapy standardowej. Natomiast przyciskiem przywracamy ustawienia "fabryczne".

   Przedostatnia pozycja menu, to "Options":

   W grupie "Video" mamy:
1. Screen size /rozmiar obrazu/
     - Actual size /obraz wyświetlany jest w naturalnej rozdzielczości/
     - 4:3 scaled (fit height) /obraz jest proporcjonalnie powiększony do maksymalnego wymiaru pionowego ekranu PSP/
     - 16:9 scaled (fit screen) /obraz jest rozciągnięty na całej powierzchni ekranu PSP/

   Grupa "Performance":
1. Frame limiter /limit klatek - prędkość działania Atari/
     - Enalbled /włączony - standard/
     - Disabled /wyłączony - Atari działa z maksymalną prędkością PSP/
2. Frame skipping /opuszczanie klatek/
     - no skipping /bez opuszczania - standard/
     - Skip 1-5 frames /opuszczenie od 1 do 5 klatek/
3. VSync /synchronizacja/
     - Disabled /wyłączona - standard/
     - Enabled /włączona/
4. PSP clock frequency /częstotliwość zegara PSP/
     - od 222 MHz do 333 MHz /dla potrzeb emulatora wystarczy 222 MHz. Jeśli jednak zauważymy przycinanie się gier, to spokojnie możemy zwiększyć częstotliwość pracy zegara. Pamiętajmy, że im wyższa częstotliwość, tym większe zużycie energii, a tym samym krótsza praca na bateriach/
5. Show FPS counter /wyświetlanie licznika klatek/
     - Disabled /wyłączone - standard/
     - Enabled /włączone/

   Grupa "Menu":
1. Button mode /tryb klawiszy/
     - cancels, confirms (US) / wyjście, potwierdzenie - standard/
     - cancels, confirms (Japan) /standard japoński - zamienione znaczenie/
2. Animations /animacje w menu emulatora/
     - Enabled /włączone - standard/
     - Disabled /wyłączone/

   Do poruszania sie po menu wykorzystujemy przyciski , lub . Wejście do poszczególnych opcji - przycisk . Wyboru dokonujemy za pomocą oraz , a zatwierdzamy przyciskiem , natomiast rezygnujemy .

   Ostatnie - "System":

   Tym razem mamy możliwość ustawień systemowych.

   Grupa "Storage":
1. Disk drive 0 /stacja dysków 0/
     a) off /wyłączona/
     b) empty /pusta - dysk został wyciągnięty/
     c) nazwa_pliku /nazwa dyskietki, która znajduje się w stacji/
          - Load another disk /włożenie następnej dyskietki do stacji - różnica między tą opcją, a załadowaniem pliku z grą w menu "Game" polega na tym, że w tym drugim przypadku następuje bootowanie komputera, a przy korzystaniu tej opcji nie. Umożliwia to np. podmianę dyskietki w grach wielodyskowych/
          - Eject disk /wyjęcie dyskietki ze stacji/
2. Eject all /wyjęcie wszystkiego/
     - Eject all disks/cartridges /wyjęcie wszystkich dyskietek i cartów/

   Grupa "Audio":
1. Stereo sound /dźwięk stereo - emulacja drugiego POKEY'a/
     - Disabled /wyłączone - standard/
     - Enabled /włączone/

   Grupa "Video":
1. Horizontal crop /usunięcie pasa szerokości 8 pikseli po bokach ekranu Atari/
     - Disabled /wyłączone - standard/
     - Enabled /włączone - eliminuje "śmieci", które czasami mogą pojawić się na krańcach ekranu/
2. TV frequency /system TV/
     - PAL /system PAL/
     - NTSC /system NTSC/

   Grupa "Hardware":
1. Machine type /typ komputera/
     - 800, 800XL, 130 XE, 320XE (Compy Shop), 320XE (Rambo), 5200 /wybór komputera, który będzie emulowany - zmiana ustawień spowoduje zresetowanie Atari/

   Grupa "System":
1. Reset
     - Reset /wciśnięcie spowoduje wykonanie bootowania - równoznaczne z wyłączeniem i ponownym załączeniem Atari/
2. Save screenshot /zapis ekranu/
     - Save screenshot /wciśnięcie spowoduje zapisanie pliku z obrazem w formacie png/

   I tak przebrnęliśmy przez wszystkie pozycje menu - uff, było tego trochę. Skoro już potrafimy poruszać się po menu i znamy jego poszczególne funkcje, to najwyższy czas załadować jakąś grę. Przechodzimy do "Game", wybieramy odpowiedni plik i naciskamy . Jeśli dokonaliśmy prawidłowego wyboru, to możemy zobaczyć np. coś takiego:

   Nie pozostaje nic innego, jak tylko zagrać sobie...
   W trakcie używania Atari zachodzi czasami potrzeba skorzystania z klawiatury. W PSP jest to mały problem, gdyż PSP zwyczajnie jej nie posiada. Rozwiązanie tego jest jednak dość proste - po wciśnięciu przycisku na ekranie pojawia się nam dobrze znana z Atari klawiatura:

   Pamiętajmy, że przycisk należy cały czas trzymać wciśnięty! "Po klawiaturze" poruszamy się . Wciśnięcie klawisza Atari potwierdzamy . Klawisze takie, jak Shift i Control możemy włączyć na dłużej zaznaczając je . Niestety w tej wersji emulatora zauważyłem, że jest problem z klawiszem Esc - nie da się go nacisnąć.
   Po skończeniu zabawy z klawiaturą wystarczy, że puścimy cały czas trzymany przycisk i klawiatura nam zniknie.

   W trakcie gry możemy przejść do menu emulatora. Robi się to poprzez wciśnięcie razem klawiszy i (wygodniej jest nacisnąć najpierw lewy i trzymając go wcisnąć na chwilę prawy). Jak już będziemy w menu, to możemy np. zapisać sobie stan gry - pisałem o tym wyżej. Poniżej zdjęcie, jak to wygląda w rzeczywistości:

   Niżej natomiast widok menu "System" po przejściu do niego z załadowaną i uruchomioną grą. W okienku po prawej stronie mamy podgląd ekranu Atari:

   To już wszystkie tajemnice Atari na PSP. Gdy znudzi nam się zabawa z Atari, to wciskając możemy opuścić emulator i wyjść do menu PSP.

   Emulator nie jest jeszcze doskonały. Nie radzi sobie np. z pewnymi dźwiękami. Zawiera również zwykłe błędy - jak wspomniany wyżej klawisz Esc, a w zasadzie jego brak. Jednak moim zdaniem możliwość zabrania w podróż naszych ulubionych gier rekompensuje nam absolutnie wszystkie drobne wady.

  W Internecie możemy jeszcze odnaleźć inny emulator naszego Atari - PSPAtari. Z początku uważałem nawet, że jest lepszy od Atari800 PSP. Uważałem tak do czasu uruchomienia gry Yoomp!... Jedyne, co w tym emulatorze jest zdecydowanie lepsze, to użyta paleta kolorów. Piękne, soczyste kolory PSPAtari w porównaniu do raczej mdłych kolorków w Atari800 PSP przykuwają uwagę do tego pierwszego. Niestety obsługa oraz kompatybilność z grami, szczególnie tymi nowymi, jest kiepska i pozwala, w mojej skromnej ocenie, przyznać programowi Akopa Karapetyana pierwsze miejsce.

   Na koniec, wszystkim obecnym oraz tym przyszłym posiadaczom PSP, którzy są również miłośnikami małego Atari życzę, aby mogli co jakiś czas załadować nowszą, lepszą i bardziej rozbudowaną wersję Atari800 PSP.